قانون شهرداری
مصوب ۱۱/۴/۱۳۳۴ و اصلاحات بعدی
فصل اول - در تأسیس شهرداری
ماده ۱ - در هر محل که جمعیت آن حداقل به پنج هزار نفر بالغ باشد شهرداری تأسیس میگردد.
تبصره ۱ - در هر نقطهای که از نظر موقعیت و اهمیت تشکیل شهرداری ضرورت داشته باشد ولو جمعیت آن به پنج هزار نفر بالغ نشود وزارتکشور میتواند در آن محل دستور تشکیل انجمن و شهرداری بدهد و چنانچه پس از تشکیل شهرداری در نقاط مزبور ضمن عمل معلوم شود عوارضوصولی تکافوی هزینه شهرداری را نمینماید و با در نظر گرفتن وضع اقتصادی و مالی محل برای اداره امور شهرداری درآمد جدیدی نمیتوان تهیهنمود وزارت کشور مجاز است شهرداری این قبیل نقاط را منحل نماید.
تبصره ۲ - در نقاطی که فقط در بعضی از فصول برقراری شهرداری لازم باشد برای فصل مزبور و همچنین برای چند محل که به یکدیگر نزدیک وجمعاً اقتضای تشکیل شهرداری داشته باشد میتوان یک شهرداری تأسیس کرد.
ماده ۲ - حدود حوزه هر شهرداری به وسیله شهرداری با تصویب انجمن شهر تعیین میشود و پس از موافقت شورای شهرستان و تصویب وزارتکشور قابل اجرا است.
ماده ۳ - شهرداری دارای شخصیت حقوقی است.
فصل دوم - انتخابات انجمن شهر
الف - تقسیم بندی شهر به حوزههای انتخابیه و تعداد اعضای انجمن:
ماده ۴ - هر حوزه شهرداری انجمنی خواهد داشت به نام انجمن شهر که اعضاء آن از طرف اهالی مستقیماً و با رأی مخفی به اکثریت نسبی برایمدت چهار سال انتخاب میشوند.
ماده ۵ – حذف شد. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
ماده ۶ حذف شد. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
ماده ۷ - تعداد اعضای انجمن شهرها بدین ترتیب تعیین میشود: (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
تهران سی نفر.
شهرهای از دویست و پنجاه هزار نفر جمعیت به بالا پانزده نفر.
شهرهای از صد هزار نفر تا دویست و پنجاه هزار نفر جمعیت دوازده نفر.
شهرهای از پنجاه هزار تا صد هزار نفر جمعیت نه نفر.
شهرهای از ده هزار تا پنجاه هزار نفر جمعیت هفت نفر.
شهرهای کمتر از ده هزار نفر پنج نفر.
تبصره - جمعیتی که ملاک تعیین عده نمایندگان هر حوزه است آخرین سرشماری عمومی کشور است که نتیجه آن قبل از صدور دستور شروع انتخاباتانجمن شهر رسماً اعلام شده باشد. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
ماده ۸ - انتخابکننده باید واجد شرایط زیر باشد:
۱ - تابعیت ایران
۲ - داشتن هیجده سال تمام سن (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
۳ - توطن در محل انتخاب و یا لااقل سکونت در آنجا از شش ماه قبل از انتخابات و یا آنکه شخصاً در آن حوزه به کسب و یا حرفه معینی اشتغالداشته باشد و در صورتی که محل سکنی و محل کسب یا حرفه مختلف باشد فقط محل سکنی معتبر است.
۴ - عدم محکومیت به جنایت یا جنحهای که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی است.
۵ - محجور نبودن و عدم محکومیت به ورشکستگی به تقصیر.
تبصره - رأیدهندگان موظفند قبل از دادن رأی برگ انتخاباتی تحصیل کنند.
نحوه تنظیم دفاتر ثبت نام و صدور برگ انتخاباتی و تشخیص صلاحیت رایدهندگان بر اساس مقررات این قانون به موجب آییننامهای خواهد بود کهظرف دو ماه از تاریخ تصویب این قانون از طرف وزارت کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران برسد. (الحاقی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
ماده ۹ - انتخابشونده باید دارای شرایط زیر باشد:
۱ - تابعیت ایران.
۲ - داشتن ۲۵ سال تمام سن (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
۳ - توانایی خواندن و نوشتن فارسی به اندازه کافی.
۴ - لااقل سه سال ساکن محل انتخاب باشد.
۵ - عدم محرومیت از حقوق اجتماعی.
۶ - محجور نبودن و عدم محکومیت به ورشکستگی به تقصیر.
ماده ۱۰ - اشخاص زیر از انتخاب شدن محرومند:
بند ۱ - نخست وزیر - وزیران و معاونان آنان و نمایندگان مجلسین در تمام کشور و استانداران و فرمانداران و قضات دادگستری و شهرداران وبخشداران و کلیه رؤسای ادارات و سازمانها و شرکتهای دولتی و مؤسسات وابسته به دولت و شهرداریها همچنین مدیر عامل جمعیت شیر وخورشید سرخ رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن - رییس اتاق اصناف - رییس شورای داوری - رییس انجمن بهداری - رییس شورای آموزش وپرورش منطقهای و قائممقام و معاونان مقامات مذکور در حوزه مأموریت و کار خود به استثنای استادان و دانشیاران و استادیاران و سایر افرادی که درمؤسسات آموزش عالی تدریس میکنند مشروط بر آنکه دارای شغل دولتی دیگری نباشند و همچنین کارکنان آموزشی وزارت آموزش و پرورش کهمنحصراً به امر تدریس اشتغال ورزند. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
۲ - افسران و نفرات شهربانی و ژاندارمری و ارتش و همردیفان آنها از هر دسته تا موقعی که در خدمت هستند از انتخاب کردن و انتخاب شدنمحرومند.
۳ - اعضاء انجمنهای ایالتی و ولایتی و اعضاء انجمن نظارت انتخابات انجمن شهر در دورهای که دارای این سمت هستند.
بند ۴ - هیچ یک از کارمندان و کارگران ادارات و بنگاههای دولتی و سازمانهای وابسته به دولت و کسانی که به نحوی از انحاء از شهرداری مستمراًحقوق و یا کمک مالی دریافت میدارند در حوزه مأموریت خود نمیتوانند انتخاب شوند مگر اینکه قبل از نشر اعلان انتخابات بازنشسته شده یااستعفا داده یا از خدمت خارج شده باشند که در این صورت انتخاب آنان مانعی ندارد.
تبصره - در نقاطی که دولت مقتضی بداند و اعلام نماید شرکت کارمندان و کارگران سازمانهایی که با سرمایه دولت تشکیل شده ولی به صورت بازرگانیاداره میشوند در انتخابات انجمن شهر بلامانع است. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
۵ - رؤسا و اعضاء هیأت مدیره و مدیران عامل شرکتها و کسانی که تأمین تمام یا قسمت اعظم یکی از حوائج عمومی حوزه شهرداری از قبیلخواربار - وسایل نقلیه - برق - آب - دارو و امثال اینها را به عهده دارند نمیتوانند به عضویت انجمن شهرداری محلی که مرکز فعالیت آنها استانتخاب شوند.
تبصره - چنانچه یکی از کارمندان پایهدار دولت یا شهرداری به عضویت انجمن انتخاب شود مدت نمایندگی جزو سابقه خدمت او محسوب میشود.
ماده ۱۱ - از اشخاصی که با یکدیگر قرابت نسبت یا سببی به شرح زیر داشته باشند:
پدر - مادر - فرزند - نوه - برادر - خواهر - برادرزاده - خواهرزاده - همسر - خواهر و برادر همسر - فرزند همسر - فقط آن کسی که رأی او بیشتراست میتواند عضویت یک انجمن را دارا باشد و در صورت تساوی آراء یکی از آنها به حکم قرعه معین خواهد شد و اگر قرابت پس از اتمام انتخاباتو صدور اعتبارنامه یا هر زمانی از دوره قانونی انجمن حاصل و یا معلوم گردد بلافاصله در اولین باری که انجمن تشکیل جلسه میدهد به حکم قرعهیک نفر ابقاء میشود و به جای شخص یا اشخاصی که خارج شدهاند از شخص یا اشخاصی که رأیشان بیشتر است دعوت خواهد شد. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
ماده ۱۲ - هر عضو انجمن شهرداری که فاقد یکی از شرایط انتخابشونده (مذکور در ماده ۹ این قانون) گردد و یا یکی از مشاغلی را که موجبمحرومیت از عضویت انجمن شهرداری است قبول کند از همان موقع منعزل شناخته میشود و فرماندار یا بخشدار موظف است به محض اطلاع مراتبرا به عضو منعزل و انجمن شهر اعلام نماید.
ماده ۱۳ - یک نفر نمیتواند در بیش از یک انجمن شهر عضویت داشته باشد.
تبصره - در شهرهایی که به حوزههای انتخابیه تقسیم میشود هرگاه یک نفر در بیش از یک حوزه انتخاب گردد فقط میتواند نمایندگی یکی ازحوزهها را داشته باشد و از سایر حوزهها کسانی که بعد از او حائز اکثریت هستند نمایندگی آن حوزهها را خواهند داشت مشروط بر اینکه نفر بعدیحداقل دارای نصف آراء آخرین نماینده منتخب حوزه باشد و الا انتخابات در آن حوزه تجدید خواهد شد.
ج - در تعیین داوطلبان و تشکیل انجمن نظارت
ماده ۱۴ - فرمانداران و بخشداران حداکثر ظرف مدت سه روز پس از وصول دستور وزارت کشور تاریخ و محل تشکیل کمیسیون موضوع ماده ۱۵ وشرایط انتخابشوندگان و مدت اعلام داوطلبی عضویت در انجمن را به موجب آگهی به اطلاع عموم اهالی یا مرکز فرمانداری میرسانند.
داوطلبان عضویت در انجمن باید برگ داوطلبی خود را ظرف ده روز از تاریخ انتشار آگهی شخصاً به فرمانداری یا بخشداری تسلیم نمایند. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
ماده ۱۵ - پس از انتشار آگهی مزبور در ماده ۱۴ به منظور احراز شرایط قانونی در مورد داوطلبان عضویت در انجمن حداقل دو ماه قبل از روز اخذ رأیبه دستور وزارت کشور در مرکز هر فرمانداری یا بخشداری کمیسیونی به ریاست فرماندار یا بخشدار و به عضویت رییس دادگاه شهرستان در شهرستان ورییس دادگاه بخش در بخش و رییس اداره آموزش و پرورش و رییس اداره ثبت احوال و یک نفر معتمد محل به انتخاب فرماندار یا بخشدار تشکیلمیگردد. در بخشها رییس آموزش و پرورش بخش، نماینده ثبت احوال عضویت کمیسیون را دارا خواهند بود. در غیاب هر یک از افراد مذکور در بالا ازجانشین آنان دعوت به عمل خواهد آمد. در صورتی که تکمیل تعداد اعضای کمیسیون با افراد مذکور میسر نباشد فرماندار یا بخشدار میتواند از دبیرانیا آموزگاران یا سردفتران و یا رؤسای شوراهای داوری و یا رؤسای خانههای انصاف یا رؤسای انجمن ده برای تشکیل و تکمیل عده اعضای کمیسیوندعوت نماید. داوطلبان عضویت در انجمنها نمیتوانند عضو کمیسیون مذکور باشند و هرگاه اعضاء این کمیسیون داوطلب عضویت در انجمن شهرگردند مستعفی تلقی شده و طبق مقررات این ماده به جای آنان از افراد دیگر دعوت به عمل خواهد آمد. کمیسیون پس از رسیدگی اسامی افراد واجدشرایط قانونی را به مرجع حزبی مربوط در محل اعلان میکند تا طبق ضوابط حزبی و با توجه به تعداد داوطلبان و جمعیت هر حوزه انتخابیه حداکثر تاچهار برابر تعداد اعضای انجمن نامزدهای انتخاباتی از طرف حزب اعلام شود و رأیدهندگان میتوانند فقط به افراد اعلام شده رأی دهند.
بعد از انتشار اعلام اسامی داوطلبان واجد شرایط کمیسیون نسبت به تعیین اسامی ۲۴ نفر از معتمدین محلی با سواد از بین گروههای مختلف که دارایشرایط رأی دهنده باشند اقدام مینماید و فرماندار یا بخشدار از ۲۴ نفر مذکور برای تشکیل انجمن نظارت در محل بخشداری یا فرمانداری دعوتخواهد نمود.
دعوتشدگان در همان جلسه با رأی مخفی و اکثریت نسبی از بین خود هفت نفر را به عنوان عضو اصلی و هفت نفر را به عنوان عضو علیالبدلانتخاب میکنند. برای تشکیل جلسه مذکور حضور حداقل دو سوم دعوتشدگان ضروری است. در بخشهایی که چند انتخابات برای تشکیل چندانجمن شهر در جریان باشد نماینده بخشدار در تشکیل انجمن وظایف بخشدار را به عهده خواهد داشت. (اصلاحی ۱۵/۴/۱۳۵۵)
تبصره ۱ - در بخشهایی که انتخابات برای تشکیل چند انجمن شهر در جریان است تکالیف مربوط به احراز شرایط قانونی داوطلبان و تعیین ۲۴ نفرمعتمدان و رسیدگی به شکایات موضوع ماده ۳۰ و سایر وظایف مربوط توسط کمیسیون مذکور در این ماده انجام خواهد شد. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
بصره ۲ - انجمنهای نظارت بر انتخابات با نظارت فرماندار و بخشدار محل مسئول صحت انتخابات خواهند بود. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
تبصره ۳ - هرگاه قبل از تشکیل انجمن نظارت یک یا چند نفر از داوطلبان نمایندگی استعفا دهند مراتب از طرف فرماندار یا بخشدار برای اطلاع رأیدهندگان اعلام میشود و داوطلب مستعفی حق استرداد استعفای خود را ندارد. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
تبصره ۴ - وزارت کشور مکلف است نسبت به تشکیل انجمن شهر در کلیه نقاطی که شهرداری تأسیس شده یا بشود اقدام نماید. (الحاقی۱۳۵۵/۴/۱۵)
تبصره ۵ - حضور هر پنج نفر اعضاء در کمیسیون مذکور در این ماده ضروری است و اخذ تصمیمات بدون حضور یکی از اعضاء قانونی نخواهدبود ولی هرگاه در دو جلسه متوالی تشکیل کمیسیون با حضور پنج نفر صورت نگرفت در جلسه بعدی رأی اکثریت قاطع میباشد.
ماده ۱۶ - از داوطلبان عضویت در انجمن شهر نباید برای عضویت انجمن نظارت و شعب اخذ رأی و شعب ثبت نام دعوت به عمل آید ولی هرداوطلب میتواند برای نظارت در اخذ و قرائت آراء نمایندهای به انجمن نظارت و شعب اخذ رأی معرفی کند.. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
ماده ۱۷ - کسانی که برای عضویت انجمن نظارت انتخاب میشوند بلافاصله تحت ریاست مسنترین اعضاء تشکیل جلسه داده یک رییس و یکنایبرییس و لااقل سه منشی از بین خود با رأی مخفی و به اکثریت انتخاب مینمایند نظم جلسات انجمن با رییس و در غیاب رییس با نایبرییسخواهد بود و نوشتن صورتجلسات به عهده منشیها است.
ماده ۱۸ - انتخاب رییس و نایبرییس فردی است و به اکثریت تام خواهد بود و در صورت عدم حصول اکثریت تام دفعه دوم انتخاب به اکثریتنسبی صورت میگیرد انتخاب سه نفر منشی جمعی و به اکثریت نسبی است.
ماده ۱۹ - به منظور اخذ رأی و استخراج آراء انجمنهای نظارت مکلفند با تصویب کمیسیون موضوع ماده ۱۵ به تعداد لازم شعب اخذ رأی مرکب از پنجنفر از اهالی همان محل تشکیل دهند.
اعضای شعبه باید واجد شرایط انتخابکننده باشند.
محل شعب اخذ رأی حتیالامکان با توجه به جمعیت و امکانات ارتباطی محل تعیین میشود. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
ماده ۲۰ - ورود در محوطه انتخابات با هر نوع اسلحه سرد گرم جز برای مأمورین انتظامی ممنوع است و کسانی که بر خلاف نظم و مقررات رفتارنمایند به امر رییس به وسیله مأمورین انتظامی از انجمن خارج و در صورت لزوم به مراجع قانونی تسلیم خواهند شد.
ماده ۲۱ - انجمن نظارت و شعب آن غیر قابل انحلال است مگر آنکه اسباب تعطیل و تعویق انتخابات را فراهم کنند و یا بر خلاف وظائفی که طبق اینقانون به عهده انجمن گذاشته شده عمل نمایند در این صورت اگر موجبات تعطیل و تعویق و اخلال از طرف شعبه باشد بنا به نظر اکثریت انجمننظارت با موافقت فرماندار یا بخشدار شعبه مزبور منحل میشود و اگر از طرف انجمن نظارت باشد فرماندار یا بخشدار با موافقت کمیسیون پنج نفری ( بااکثریت آراء) با ذکر دلائل اعضاء علیالبدل را برای ادامه امر انتخابات دعوت مینماید و ضمناً مراتب و دلائل تعطیل و تعویق و اخلال را ضمنصورتجلسهای برای تعقیب متخلفین از طریق وزارت کشور به شورای دائمی انتخابات اعلام میدارد. در صورتی که از این اقدامات نیز نتیجهای حاصلنشود از طرف فرماندار یا بخشدار درخواست انحلال انجمن نظارت با نفر کمیسیون پنج نظری از طریق وزارت کشور به شورای دائمی انتخابات موضوعماده ۱۱۴ این قانون برای اتخاذ تصمیم فوری احاله خواهد شد. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
ماده ۲۲ - هرگاه در اثناء جریان انتخابات یک یا چند نفر از اعضاء انجمن در آمدن به جلسات تعلل و یا از حضور استنکاف نمایند تا زمانی که اکثریتباقی است جریان امر تعقیب و به عضو یا اعضاء مذکور اخطار میشود که حضور یابند چنانچه عضوی تا دو جلسه پس از اخطار در استنکاف و تعللخود باقی باشد فرماندار یا بخشدار یک یا چند نفر از اعضاء علیالبدل را به حکم قرعه برای عضویت انجمن دعوت مینمایند و اگر اکثریت اعضاءانجمن نظارت از حضور در انجمن استنکاف نمایند و یا پس از ختم انتخابات از دادن اعتبارنامه خودداری کنند فرماندار یا بخشدار علل و موجبات آن راتحقیق و در رفع محظور اهتمام مینمایند و در صورتی که اهتمام فرماندار یا بخشدار مؤثر نشود و اکثریت اعضاء انجمن یا تمام اعضاء انجمن اعم ازاصلی و علیالبدل همچنان استنکاف و یا استعفا نمایند یا به واسطه فقدان اکثریت انجمن نتواند به وظائف قانونی خود عمل کند کمیسیون مقرر در ماده۱۵ در تجدید اعضاء انجمن نظارت به تعداد کسری اقدام مینماید و انتخابات را خاتمه میدهد اشخاصی که موجبات تعطیل و تعویق و انحلال انجمنرا فراهم کرده باشند طبق ماده ۸۷ این قانون مورد تعقیب قرار خواهند گرفت (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
د - کیفیت اخذ آراء و تشخیص منتخبین
ماده ۲۳ - همین که انجمنهای نظارت انتخاب و تشکیل شد و در صورت لزوم شعب خود را تعیین نمودند هر یک از انجمنها اعلانی تنظیم نموده وبه نسبت اهمیت محل از سه تا پنج روز قبل از شروع به أخذ رأی در تمام حوزه مربوط به خود منتشر میسازند اعلان مزبور حاوی مطالب زیر خواهدبود:
بند ۱ - محل انعقاد انجمن و شعب آن و ساعات اخذ رأی که باید در تمام شعب در یک روز جمعه به عمل آید و کمتر از ۶ ساعت و بیش از هشتساعت نباشد. ساعات اخذ آراء از ساعت هشت صبح الی ۱۲ و از ساعت ۱۴ تا خاتمه مدت خواهد بود. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
۲ - شرایط انتخابکننده.
۳ - عده نمایندگانی که باید در آن حوزه انتخاب شوند.
بند ۴ - اسامی داوطلبان آن حوزه که طبق ماده (۱۵) از طرف حزب اعلام شده است (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
ماده ۲۴ - رأی باید مخفی باشد و همین که رأی دهنده به اتاق انجمن یا شعبه وارد و وجود شرائط رأی دادن در او تشخیص داده شد باید رأی خود راشخصاً در حضور انجمن در صندوق انداخته خارج شود.
برگ انتخاباتی رأی دهنده پس از ثبت در دفتر انجمن طبق آییننامه مربوط ابطال خواهد شد. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
ماده ۲۵ - در پایان آخرین ساعتی که برای اخذ رأی معین گردیده است در ورودی انجمن یا شعبه بسته میشود و اگر عدهای از آنان که حق رأی دادندارند در داخل محل حاضر باشند رای خود را به ترتیب مذکور در صندوق انداخته و انجمن یا شعبه به رأی گرفتن خاتمه میدهد و بعد از آن دیگر ازکسی رأی قبول نمیشود.
ماده ۲۶ - اگر از انتخابکنندگان و انتخابشوندگان کسی در حین جریان انتخابات شکایت داشته باشد این امر مانع انجام انتخابات نخواهد شد ولیشرح آن باید در صورتمجلس نوشته شود.
ماده ۲۷ - انجمن مکلف است پس از ختم آراء بلافاصله آراء را شماره و قرائت کند و مادام که نتیجه استخراج آراء معلوم نشود حق تعطیل نداردمنشی مکلف است صورتمجلسی از نتیجه آراء قرائت شده تنظیم کند و پس از آنکه صورتمجلس به امضاء رییس و اعضاء انجمن رسید نتیجهبلافاصله باید به وسیله فرماندار یا بخشدار اعلام شود.
ماده ۲۸ - اوراق رأی را باید یکی از اعضاء یک یک به صورت بلند خوانده به یک نفر دیگر از اعضاء بدهد که علامت قرائت گذاشته شود و سه نفردیگر از اعضاء اسامی را به ترتیبی که خوانده میشود در دفتری که برای این کار تخصیص داده شده ثبت مینمایند از اوراق رأی آنچه سفید و یا دارایاسامی غیر خوانا باشد یا اینکه انتخاب شده در آن درست معرفی نشده باشد یا اسم کسی که معرفی نشده در آن نوشته شده باشد و یا نام انتخابکنندهرا داشته باشد باطل و عیناً ضمیمه صورتمجلس میشود. هرگاه در اوراق رأی علاوه بر عدهای که باید انتخاب شوند اسامی اضافه نوشته شده باشد عدهزاید از آخر ورقه خوانده نمیشود.
ماده ۲۹ - در حوزههایی که بر طبق ماده ۱۹ برای تسریع اخذ رأی شعب انجمن در آن حوزهها تشکیل میگردد صورت مجلس استخراج آراء هر شعبهدر ورقه مخصوص با ذکر اسامی و عده آراء هر یک از اشخاصی که رأی دارند نوشته شده و اعضاء شعبه آن را امضاء میکنند و به انضمام اوراق لازم درپاکتی که لاک شده و به مهر شعبه رسیده باشد به انجمن نظارت فرستاده میشود اسامی مندرج در صورت مجلس یا شعب با آرایی که انجمن نظارتاستخراج کرده در ورقه جداگانه جمع و کسی که از مجموع آراء حائز اکثریت باشد معلوم میگردد. اوراق رای هر حوزه تا گذشتن مدت اعتراض و خاتمهرسیدگی در صندوق انجمن که لاک میشود و به مهر اعضاء میرسد باقی میماند و پس از گذشتن مدت اعتراض با حضور عدهای از رأیدهندگان اوراقمزبور را معدوم میسازند (به استثناء آنچه در مواد قبل ذکر شده و باید ضمیمه صورت مجلس باشد) انجمن نظارت حق معدوم کردن آراء را قبل ازگذشتن مدت اعتراض و یا پایان رسیدگی ندارد. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
ماده ۳۰ - ضمن انتشار اسامی دارندگان رأی انجمن نظارت تاریخ قبول شکایات را که باید از فردای همان روز شروع شود تعیین میکند و اگر از انتخابکنندگان یا انتخابشوندگان کسی از جریان انتخابات شکایت داشته باشد ظرف یک هفته به اطلاع انجمن نظارت میرساند و انجمن نظارت بعد ازانقضاء یک هفته شکایتی نمیپذیرد و منتهی ظرف یک هفته به شکایات واصله با حضور کمیسیون پنج نفری رسیدگی میکند در صورتی که شکایت بهنظر انجمن وارد باشد و ثابت شود که منتخب دارای شرایط مقرر در ماده ۹ و ۱۰ این قانون نیست مراتب را در صورت مجلس ذکر میکند و اعتبارنامه رابرای نفر بعدی که دارای رأی بیشتری میباشد صادر مینماید و هرگاه تشخیص دهد که در انتخابات اعمالی بر خلاف قانون صورت گرفته موضوع را باتنظیم صورتمجلس برای اتخاذ تصمیم از طریق وزارت کشور به شورای موضوع ماده ۱۱۴ این قانون احاله مینماید و طبق نظر شورا عمل میکند. (اصلاحی ۱۳۵۵/۴/۱۵)
ماده ۳۱ - کسانی که به عضویت انجمن شهر انتخاب میشوند باید اعتبارنامه به امضاء اعضاء انجمن نظارت و اعضاء کمیسیون پنج نفری در دستداشته باشند و آن را به دفتر شهرداری و در صورت نبودن شهرداری به دفتر فرمانداری یا بخشداری بدهند و رونوشت آن را بگیرند کمیسیون مزبور وهمچنین اعضاء انجمن نظارت نباید بدون عذر موجه در صدور اعتبارنامه تأخیر کنند و الا با آنها بر طبق ماده ۲۲ رفتار خواهد شد.
ماده ۳۲ - منشی انجمن نظارت صورتمجلس انتخابات را در سه نسخه حاضر کرده به امضای فرماندار یا بخشدار و اعضاء انجمن نظارت میرساند. یک نسخه در فرمانداری یا بخشداری ضبط و یک نسخه به وسیله فرماندار یا بخشدار به وزارت کشور ارسال میشود نسخه سوم با کتابچه ثبت اسامیدر انجمن ولایتی و در صورت نبودن انجمن ولایتی در انجمن شهر ضبط میگردد.
فصل سوم - در تشکیل انجمن شهر
الف - انتخابات هیأترییسه
ماده ۳۳ - به محض اینکه انتخابات خاتمه یافت و اعتبارنامه دو ثلث از نمایندگان صادر و به آنها داده شد فرماندار یا بخشدار مکلف است ظرف یکهفته وسائل تشکیل انجمن را فراهم سازد انجمن بلافاصله تحت ریاست مسنترین اعضاء و به منشیگری دو نفر از جوانترین اعضاء تشکیل جلسه دادهبه شرح ماده ۳۵ سوگند یاد میکند و سپس به انتخاب هیأت رئیسه مرکب از یک رییس و یک یا دو نایب رییس و دو منشی به رأی مخفی و اکثریتنسبی برای مدت یک سال اقدام مینماید و هرگاه در انتخاب اعضاء هیأت رئیسه تساوی آراء حاصل شود با قرعه از بین انتخابشدگان تعیین خواهدشد انتخاب مجدد همان اشخاص بعد از انقضاء مدت یک سال بلامانع است. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
ماده ۳۴ - نظم جلسات با رییس و در غیاب او با نایبرییس است و کسانی که مخل نظم باشند به امر رییس اخراج میشوند و در صورت وقوع جرممرتکب با صورتمجلس به مراجع قانونی تسلیم میگردد.
ماده ۳۵ - اعضاء انجمن در اولین جلسه که به ریاست مسنترین اعضاء تشکیل میشود سوگند یاد خواهند کرد. همچنین در هر موقع که عضو جدیدیوارد انجمن شود آن عضو در اولین جلسه انجمن سوگند یاد خواهد کرد.
متن سوگندنامه: امضاکننده یا امضاکنندگان زیر خداوند را به شهادت طلبیده و به قرآن مجید سوگند یاد میکنیم که در انجام وظایف قانونی خود ساعیبوده مادام که در انجمن شهر عضویت داریم با نهایت جد و جهد و رعایت صرفه و صلاح در پیشرفت امور شهر و شهرداری اهتمام نمائیم. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
تبصره - پیروان اقلیتهای مذهبی به کتاب دینی خود سوگند یاد میکنند. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
ماده ۳۶ - برای رسمیت جلسات لااقل حضور دو ثلث از کلیه اعضاء لازم است و تصمیماتشان به اکثریت بیش از نصف حاضرین معتبر است و درصورت تساوی آراء رأی طرفی که رییس با آن موافقت دارد مناط اعتبار است هرگاه برای مذاکره و اخذ رأی در مطلبی عده لازم در جلسه حاضر نشدنددر جلسه بعد برای طرح همان مطلب حضور نصف به علاوه یک کلیه اعضاء کافی خواهد بود ولی در مسائل مهم از قبیل تصویب بودجه و تغییر نقشهشهر و احداث خیابان و لولهکشی آب و ساختن زیرآبها و وضع عوارض و امور متشابه به آن لااقل حضور دو ثلث لازم است عده دو ثلث و نصف بهعلاوه یک از عدهای است که به موجب ماده ۷ این قانون بایستی انتخاب شده باشند.
تبصره - هرگاه یک یا چند تن از اعضاء پس از حضور در انجمن و رسمیت یافتن آن برای جلوگیری از انجام تکالیف و وظایف مقرره که بر طبق اینقانون برای انجمنها تعیین گردیده جلسه را به قصد از اکثریت انداختن ترک کنند در حکم غائب در آن جلسه محسوب خواهند شد.
ماده ۳۷ - هر یک از اعضاء انجمن که بدون عذر موجه دو جلسه متوالی یا سه جلسه متناوب در سه ماه غیبت کرد مستعفی محسوب میشود و ازاولین شخصی که در فهرست منتخبین رأی بیشتری داشته و واجد شرایط هم باشد دعوت به عمل میآید و در صورت تساوی آراء عضو مزبور به قیدقرعه تعیین خواهد شد و در صورت فوت یا استعفاء تعیین جانشین به طریق فوق به عمل میآید.
اعضاء انجمن برای شرکت در جلسات انجمن حق حضور دریافت خواهند داشت و میزان حق جلسه طبق آییننامهای خواهد بود که از طرف وزارتکشور تهیه و به تصویب هیأت دولت خواهد رسید. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
تبصره - چنان که یکی از نمایندگان از عضویت انجمن شهر استعفاء بدهد استعفاءنامه در دومین جلسه انجمن قرائت شده و قطعی تلقی میگردد.
ماده ۳۸ - انجمن شهر ماهی دو بار در محل مخصوصی در عمارت شهرداری تشکیل میشود مگر اینکه تشکیل جلسه بیش از ماهی دو دفعهضرورت داشته باشد تشکیل جلسه فوقالعاده موکول به نظر رییس انجمن یا تقاضای کتبی سه نفر از اعضاء انجمن یا تقاضای کتبی شهردار یا فرماندار یابخشدار خواهد بود - جلسات انجمن در غیر محل و موعد مقرر رسمیت نداشته و تصمیماتش معتبر نخواهد بود.
ماده ۳۹ - جلسات انجمن علنی و حضور مستمع مجاز خواهد بود ولی به تقاضای شهردار یا فرماندار یا بخشدار و موافقت ثلث اعضاء حاضرممکن است جلسه سری تشکیل شود - رای جلسات انجمن علنی است و با بلند کردن دست یا با ورقه اخذ میشود ولی به تقاضای ثلث اعضاء حاضرممکن است رأی مخفی گرفته شود مگر در امور مالی لیکن در انتخابات حتماً باید رأی مخفی گرفته شود.
تبصره - روز و ساعت تشکیل جلسات با دستور کار انجمن حداقل ۲۴ ساعت قبل در تابلو کنار در ورودی شهرداری آگهی میشود (الحاقی۱۳۵۵/۴/۱۵)
ماده ۴۰ - صورت مذاکرات و تصمیمات هر جلسه انجمن به وسیله منشی انجمن قرائت و پس از تصویب در دفتر مخصوصی که صفحات آن دارایشماره ترتیب باشد ثبت میشود و به امضاء کلیه اعضاء میرسد و هر یک از اعضاء حاضر در انجمن که دفتر مزبور را امضاء نکرده باشد در آن جلسهغایب محسوب و طبق ماده ۳۷ با او رفتار خواهد شد - صورت حاضرین و غائبین هر جلسه در دفتر قید میشود.
ماده ۴۱ - انجمن شهر غیر قابل انحلال است مگر اینکه اقداماتی بر خلاف وظائف مقرر و یا مخالف مصالح عمومی محل انجام دهد که در این صورتپس از وصول گزارش استاندار یا فرماندار کل وزارت کشور موضوع را برای رسیدگی به هیأت سه نفری مرکب از یک نفر از شخصیتهای مورد اعتماد بهانتخاب نخستوزیر و یکی از معاونان وزارت کشور به انتخاب وزیر کشور و یکی از معاونان وزارت دادگستری به انتخاب وزیر دادگستری ارجاعخواهد کرد و در صورتی که انحلال انجمن شهر مورد تایید هیأت مزبور واقع گردد گزارش از طرف وزارت کشور برای اخذ تصمیم نهایی و صدورتصویبنامه به هیأت دولت فرستاده خواهد شد در صورت انحلال انجمن شهر وزارت کشور مکلف است ظرف سه ماه ترتیب تجدید انتخاب انجمنشهر را بدهد. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
ماده ۴۲ - مادام که انجمن تشکیل نشده و یا عده اعضاء انجمن به حد نصاب قانونی نرسیده باشد وزارت کشور جانشین انجمن شهر خواهد بود.
ماده ۴۳ - در نقاطی که انجمن قانونی وجود ندارد و یا تشکیل آن به عللی متوقف مانده وزارت کشور مکلف است بدون تأخیر وسایل شروعانتخابات را فراهم و تاریخ شروع آن را اعلام کند.
ماده ۴۴ - فرمانداران و بخشداران موظفند دو ماه قبل از انقضاء دوره چهارساله انجمن شهر وسایل انتخابات دوره بعد را از هر جهت فراهم نمایند بهنحوی که قبل از پایان دوره انجمن انتخابات دوره بعد در محل خاتمه پذیرد.
فصل چهارم - در وظایف انجمن
ماده ۴۵ - وظایف انجمن به قرار زیر است:
۱ - نظارت در حسن اداره و حفظ سرمایه و دارایی نقدی و جنسی و اموال منقول و غیر منقول متعلق به شهر و همچنین نظارت در حساب درآمدو هزینه آنها.
اگر انجمن تفتیش دقیقی را در مخارج یا اقدام مهم شهرداری لازم بداند کارشناس یا محاسبین متخصصی را موقتاً برای رسیدگی به آن کار استخداممیکند و حقالزحمه متناسبی به آنها پرداخت خواهد کرد.
۲ - تصویب بودجه سالیانه و اصلاح بودجه و متمم بودجه و تفریغ بودجه شهرداری و بنگاههای وابسته به شهرداری و تصویب برنامه ساختمانیکه از طرف شهرداری پیشنهاد میشود.
۳ - تصویب معاملات و نظارت در آنها اعم از خرید و فروش و مقاطعه و اجاره و استجاره به نام شهر با در نظر گرفتن صرفه و صلاح و با رعایتمقررات آییننامه مالی شهرداریها پیشبینی شده در این قانون. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
تبصره - به منظور تسریع در پیشرفت امور شهرداری انجمن شهر میتواند اختیار تصویب و انجام معاملات را تا میزان معینی با رعایت آییننامهمعاملات شهرداری به شهردار واگذار کند. (اصلاحی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷)
۴ - مراقبت در اقامه کلیه دعاوی مربوطه به شهرداری و نظارت در حسن جریان امور.
۵ - رفع اختلافات صنفی در صورت مراجعه از طرف شهرداری یا اصناف جزء در مواردی که موضوع جنبه حقوقی نداشته باشد.
۶ - مراقبت در اجراء وظایف شهرداری در امور بهداشت حوزه شهر و نظارت در امور بیمارستانها و پرورشگاهها و سایر مؤسساتی که از طرفشهرداری اداره میشود.
۷ - اظهار نظر در مورد تشریک مساعی شهرداری با ادارات و بنگاههای مربوط برای دایر کردن نمایشگاههای کشاورزی و هنری و بازرگانی و غیره.
۸ - تصویب لوایح برقراری یا الغاء عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن.
تبصره - وضع عوارض هر شهر نباید تأثیر سوئی در اقتصاد عمومی کشور و رواج صادرات یا نشو و نمای صنایع داخلی داشته باشد تشخیص این گونهعوارض با وزارت کشور است.
۹ - تصویب آییننامههای پیشنهادی شهرداری پس از رسیدگی به آنها.
۱۰ - مراقبت برای ایجاد رختشویخانههای عمومی و آبریزها و گورستان و مردهشویخانه و تهیه وسایل حمل اموات مطابق اصول بهداشت.
۱۱ - نظارت در امور تماشاخانه و سینما و امثال آن و همچنین تدوین مقررات مخصوص برای حسن ترتیب و نظافت و بهداشت این قبیلمؤسسات بر طبق پیشنهاد شهرداری و اتخاذ تدابیر احتیاطی برای جلوگیری از مخاطرات حریق و امثال آن.
۱۲ - وضع مقررات و نظارت در حفر مجرا برای فاضلاب شهر یا لوله آب یا برق و تصویب قراردادهای مربوط به آنها.
۱۳ - بررسی و موافقت با تهیه وسایل اتوبوسرانی و برق و سایر نیازمندیهای عمومی از طریق تأسیس شرکتها و مؤسسات با رعایت قوانین کشور.
۱۴ - بررسی و موافقت با پیشنهادات شهرداری در مورد فراوانی و ارزانی خواربار و اقدام در تأمین و توزیع مواد غذایی در مواقع لازم مخصوصاً بههنگام قحطی و پیشبینی و جلوگیری از کمیابی خواربار و تهیه میدانهای عمومی برای خرید و فروش خواربار و همچنین نظارت در صحت اوزان ومقادیر و مقیاسها و ملزم ساختن اصناف به الصاق برگه قیمت بر روی اجناس.
۱۵ - تصویب نرخ کرایه وسایط نقلیه در شهر
۱۶ - تصویب مقررات برای تنظیم آبهای شهر و اجاره و استیجار آبهایی که برای مصرف شهر ضروری است و جلوگیری از تجاوز به قنوات شهری.
۱۷ - موافقت با ایجاد و توسعه معابر و خیابانها و میدانها و باغهای عمومی بر طبق مقررات قانون توسعه معابر.
۱۸ - تصویب مقررات لازم برای اراضی غیر محصور شهر از نظر بهداشت و آسایش عمومی و عمران و زیبایی شهر.
۱۹ - تصویب وامهای پیشنهادی شهرداری پس از بررسی دقیق نسبت به مبلغ و مدت و میزان بهره و ترتیب استهلاک و مصرف وام.
ماده ۴۶ - انجمن شهر یا هر یک از اعضاء آن حق ندارند در نصب و عزل اعضاء شهرداری مداخله کنند یا به کارمندان شهرداری مستقیماً دستوربدهند هرگاه رسیدگی به امری ضرورت حاصل کند انجمن شهر یا اعضاء آن به وسیله شهردار اقدام خواهند کرد.
ماده ۴۷ - شهردار مکلف است مصوبات انجمن را در موضوعات مهمه و آنچه جنبه عمومی دارد بلافاصله در تهران به وزارت کشور و در مراکزاستان به استاندار و در مراکز شهرستان به فرماندار و در بخشها به بخشدار اطلاع دهد و همچنین آنچه از مصوبات انجمن را که جنبه عمومی دارد بهوسایل ممکنه برای اطلاع عموم آگهی نماید.
ماده ۴۸ - چنانچه استاندار یا فرماندار یا بخشدار نسبت به مصوبات انجمن که جنبه سیاسی یا اقتصاد عمومی دارد اعتراض داشته باشد میتواند درظرف یک هفته از تاریخ اطلاع نظر خود را به انجمن اظهار و تقاضای تجدید نظر نماید و در صورتی که انجمن در رأی خود باقی بماند معترض میتواندبه انجمن ایالتی یا ولایتی و در صورت نبودن انجمنهای مزبور به وزارت کشور مراجعه کند و رفع اختلاف را بخواهد انجمن ایالتی یا ولایتی یا وزارتکشور منتها در ظرف پانزده روز نظر خود را اعلام مینماید و این نظر قطعی و لازمالاجرا است اجراء مصوبات انجمن که مورد اعتراض واقع شده تاصدور رأی نهایی متوقف میماند.
ماده ۴۹ - در صورتی که تصمیم انجمن با قوانین موضوعه تناقض پیدا کند و یا خارج از حدود وظایف انجمن باشد و یا آنکه بعضی از اعضاءانجمن شخصاً یا به نمایندگی در آن تصمیم ذینفع بوده و در رأی شرکت کرده باشند و یا آنکه انجمن در غیر موعد و یا در غیر محل رسمی تشکیل شدهباشد در تهران وزارت کشور در خارج از مرکز فرماندار یا بخشدار مراتب را با ذکر علل به انجمن تذکر خواهد داد که در تصمیم متخذه تجدید نظر شودچنانچه در نتیجه رسیدگی رفع اعتراض نشد بر طبق ماده ۴۸ این قانون عمل خواهد شد.
تبصره - اجرای مقررات شهرداری که به تصویب انجمن رسیده در صورتی که بر طبق ماده ۴۸ و ۴۹ مورد اعتراض واقع نشده باشد پس از انقضاءیک هفته از تاریخ نشر آگهی یا اعلام به وسایل ممکنه دیگر قابل اجراء است.